Parelketting van uien

Hier koop je uien in een netje of geperforeerde plastic zak, maar in Italië slagen ze erin om zelfs van zoiets gewoons als uien nog een cadeautje te maken.

Ze laten de stengels eraan zitten en vlechten daarmee een uienketting die je ergens op kunt hangen of decoratief neer kunt leggen. Niet alleen voor de sier natuurlijk. Het is wel de bedoeling dat je ze gebruikt, deze pareltjes van de keuken.

De herkomst van het Engelse woord voor ui, onion, en het Franse oignon is terug te leiden tot deze, uit de Romeinse tijd stammende, gewoonte om uien aan een streng te verkopen. Unio is het Latijnse woord voor parel, en dat is waar de uienslingers die oude Romeinen kennelijk aan deden denken, aan een parelketting. Ik zou hem niet graag om mijn nek hangen, maar misschien wordt het nog eens mode.

Officieel heet onze gewone ui Allium cepa. De Vlaamse ajuin en de Brabantse, Zeeuwse en Limburgse juin zijn daarvan afgeleid. Het Italiaanse cipolla zit in het tweede deel van de naam, waar ook het Duitse zwiebel vandaan komt. En onze korte, maar o zo krachtige ui? Die komt volgens de schriftgeleerden van het middeleeuwse woord uyen, wat lijkt op ajuin als je het goed uitspreekt. Ten onrechte werd dit woord aangezien voor een meervoudsvorm. Dan moest er ook een enkelvoud zijn: uy of ui. Vergissing, maar ach, onze taal hangt van vergissingen aan elkaar.

Terug naar de keuken, want het gaat er natuurlijk om wat je kunt doen met deze sterkriekende, tranentrekkende wonderbollen. Veel, heel veel! In uiteenlopende gerechten is de ui onmisbaar. We kennen uitgesproken uiengerechten als hachee, uiensoep, gevulde uien, uienringen, uienkruier (plat brood met gebakken uien). En we kennen de ui als garnituur: gebakken uien bij een hamburger, op de Duitse biefstuk of bij de bruine bonen. Gefruite uitjes over de nasi, uiencompote, rauwe ui bij haring.

Minder zichtbaar staat hij als smaakmaker aan de basis van bouillons, sauzen, ragouts, stoofschotels, curry’s en dressings. Een keuken zonder uien is gewoon ondenkbaar. Zorg dus dat u altijd uien in huis hebt, behalve als u een Zen monnik bent, want dan mag u geen ui eten. Met zijn scherpe smaak en geur wekt hij alleen maar lust en onrust op.

Rode uien zijn de milde tak van de familie. Ze zijn vaak net iets minder scherp, dat wil zeggen in Europa. In het Caribisch gebied komt een rode uiensoort voor die juist uitgesproken scherp is. Zijn vriendelijke karakter en mooie uiterlijk maken de rode ui bij uitstek geschikt om rauw te verwerken in bijvoorbeeld een salade. De rode ringen of snippers zijn heel decoratief. Hij komt het best tot zijn recht in een wat zoete omgeving. Gecombineerd met fruit bijvoorbeeld kan hij net voor een lekkere bite zorgen. Ga je hem langdurig bakken of stoven, dan raakt hij zijn rode kleur kwijt en blijft een grauwgrijze massa over. Neem daar liever gele uien voor. Kort bakken of grillen gaat goed. Heerlijk op biefstuk.

RECEPT: Mangosalade met rode ui en feta

(zomerse salade voor 2 personen)

1 rijpe mango’s
1 flinke rode ui
100 gram feta
5 takjes verse koriander
1 eetlepel limoensap
1 theelepel gembersiroop
versgemalen peper en zout
100 gram gemengde salade

Maak ui schoon, snijd er een paar mooie dunne ringen van. Snipper rest fijn. Snijd koriander in dunne reepjes. Breek feta in brokjes.

Snijd mango aan beide kanten langs pit in de lengte door. Verwijder pit. Kerf vruchtvlees van binnenuit met scherp mesje tot schil in. Maak een ruitstructuur, druk schil in zodat hij hol komt te staan. Snijd blokjes los van schil. Vang mangosap op, vermeng met limoensap, gembersiroop, peper, zout en koriander. Meng door gesnipperde rode ui, mangostukjes en fetablokjes. Laat kwartier staan zodat de smaken zich kunnen vermengen.

Maak in een ondiepe schaal een bedje van sla, leg hierop mangomengsel. Garneer met ringen rode ui en wat brokjes feta. Geef nog een flinke draai met de pepermolen.

Heerlijk met gegrilde gamba’s met knoflook en een stuk warme nan (Indiaas brood). Schenk er een kruidige witte Elzaswijn bij, bijvoorbeeld Gewürztraminer.

Tip: deze salade krijgt nog meer pit met een half gesnipperd rood pepertje door de dressing