Is matcha bijna op? Japan kampt met ongekende tekorten

Het is niet alleen een groen poeder dat er goed uitziet op Instagram. Matcha - de gemalen thee die foodies, influencers en coffeeshops over de hele wereld doet zuchten - beleeft mogelijk zijn laatste gouden dagen. Japan, 's werelds grootste producent, heeft een waarschuwing afgegeven die niet lang op zich heeft laten wachten: als we zo doorgaan, zal er meer vraag zijn naar matcha dan er groen poeder is om te malen.

Maar hoe zijn we hier gekomen? Om dat te begrijpen, moet je veel verder kijken dan het perfecte kopje latte, de minimalistische keramische kom en die bamboeborstel waarvan ik de naam niet meer weet.

Eeuwenlang werd matcha in Japan gebruikt voor ceremoniële doeleinden: een exclusieve thee, gereserveerd voor zeer specifieke momenten. Tegenwoordig wordt het gebruikt in smoothies, koekjes, gezichtsmaskers, cocktails en zelfs verse pasta. Wat ooit een eeuwenoud ritueel was, is nu een wereldwijde trend. En ja, dat is deels de schuld (of verdienste) van TikTok, Instagram en Pinterest, die het tot wonderbaarlijk supervoedsel hebben verheven. Weinig ingrediënten hebben de esthetische kaart zo goed gespeeld.

Volgens cijfers van het Japanse ministerie van Landbouw, en gemeld door de Franse krant Le parisien, is de vraag naar matcha in slechts tien jaar verdrievoudigd, van 1.430 ton in 2012 tot meer dan 4.100 ton in 2023. De helft van de productie wordt al geëxporteerd. En wat een rage leek, is net zo'n dagelijkse gewoonte geworden als koffie.

Hier begint het probleem. Matcha wordt niet snel geproduceerd. Theestruiken (camellia sinensis) hebben tot vijf jaar nodig om te rijpen voordat ze hun eerste matcha-blad kunnen oogsten. Dan is er nog het ambachtelijke proces: de tencha (het basisblad) moet zorgvuldig worden gedroogd en gemalen in stenen molens die een uur nodig hebben om slechts 40 gram poeder te produceren.

En dan hebben we het nog niet eens over het stille drama van de Japanse landbouw: er is steeds minder arbeidskracht om de thee te plukken. In 2000 waren er meer dan 53.000 theeboeren in Japan. In 2020 zijn er nog maar iets meer dan 12.000 over. De volgende generatie komt niet, en jonge mensen zijn niet bereid om hun leven door te brengen tussen de terrassen.

Het resultaat? Grote Japanse huizen zoals Marukyu Koyamaen of Ippodo Tea zijn begonnen met het beperken van aankopen per klant, iets wat tot nu toe ongehoord was. Coffeeshops in de Verenigde Staten en Europa hebben het al over vertragingen in hun bestellingen of wijzigingen in hun leveranciers. En op platforms zoals Amazon zijn de prijzen voor eersteklas matcha dit jaar al met meer dan 30% gestegen.

Overdreven? Niet echt. De volgende oogst, in juni, zou de druk tijdelijk kunnen verlichten. Maar experts waarschuwen: als de trend doorzet, zullen de tekorten ook de matcha van de tweede en derde oogst treffen, die het meest wordt gebruikt in snoepgoed of meer commerciële dranken.

Wat er met matcha gebeurt, is een schoolvoorbeeld van hoe een eeuwenoude traditie het slachtoffer kan worden van haar eigen succes. Terwijl het aantal matcha latte tutorials op internet toeneemt, overweegt Japan maatregelen: de mechanisatie verbeteren, ongebruikt land terugwinnen, investeren in campagnes om nieuwe boeren aan te trekken. Maar dit alles kost tijd. En zoals we weten heeft matcha geen haast.

Niet op korte termijn. Op middellange termijn misschien wel. Wat wel duidelijk is, is dat de dagen van goedkope en overvloedige matcha wel eens geteld zouden kunnen zijn. En als je een van die mensen bent die niet zonder je schuimige latte van 9 uur kan, is het misschien tijd om na te denken over alternatieven... of om te leren elke slok te waarderen zoals ze dat 500 jaar geleden in Kyoto deden: met ceremonie, met respect en in het volle besef dat aan de goede dingen een einde komt.