ARFID: de weinig bekende eetstoornis die leidt tot het afwijzen van veel voedingsmiddelen
De laatste jaren wordt er steeds meer gesproken over ARFID, een acroniem voor Avoidant/Restrictive Food Intake Disorder: een eetstoornis die nog weinig bekend is, maar gestaag groeit, vooral onder adolescenten en jongvolwassenen . In tegenstelling tot anorexia en boulimia is ARFID niet gekoppeld aan een verlangen om af te vallen of je lichaam te veranderen, maar eerder aan een sterke afkeer van bepaalde voedingsmiddelen, smaken of texturen. Lijders hebben de neiging om hun dieet drastisch te beperken, tot het punt dat ze nog maar een paar voedingsmiddelen consumeren die als 'veilig' worden beschouwd.
Wat eenvoudig 'kieskeurig zijn' lijkt, verbergt vaak een diepgeworteld ongemak dat zowel de lichamelijke gezondheid als het psychologische welzijn kan beïnvloeden . ARFID herkennen en begrijpen is de eerste stap om er bewust mee om te gaan en je relatie met voedsel weer in balans te brengen.
Hoe ARFID zich manifesteert
ARFID verschilt van andere eetstoornissen in de oorsprong en motivatie. Het is niet gerelateerd aan gewicht of lichaamsbeeld, maar aan angst of walging voor bepaalde voedingsmiddelen of eetsituaties.
Mensen met ARFID kunnen:
- Voedsel vermijden uit angst om zich te verslikken, over te geven of zich ziek te voelen
- Voedsel afwijzen vanwege kleur, geur of textuur
- Zich beperken tot een paar 'aanvaardbare' gerechten, zoals witte pasta, brood, chips of yoghurt
- Intensieve angst ervaren in sociale contexten waarin voedsel een rol speelt
- Voedingsproblemen vertonen door een te beperkt dieet
In veel gevallen ontstaat de stoornis tijdens de kindertijd, maar kan deze tot in de volwassenheid voortduren als ze niet wordt herkend en op de juiste manier wordt behandeld.
De oorzaken: tussen angst, sensorische gevoeligheid en trauma
Het ontstaan van ARFID is multifactorieel en vaak complex. Er is niet één oorzaak, maar een combinatie van biologische, psychologische en omgevingsfactoren die met elkaar verweven zijn:
- Sensorische overgevoeligheid: sommige mensen ervaren geuren, smaken of texturen veel intenser, waardoor ze bepaalde voedingsmiddelen moeilijk kunnen verdragen.
- Traumatische ervaringen met voedsel: zoals verslikken of overgeven kunnen leiden tot voedselweigering.
- Angst- of autismespectrumstoornissen: ARFID komt vaker voor bij mensen met cognitieve rigiditeit of problemen met het omgaan met zintuiglijke prikkels.
- Gezinsgewoonten en sociale druk: in sommige gevallen kan een te starre omgeving of een overmatige focus op voedsel bijdragen aan het versterken van de stoornis.
Het herkennen van deze signalen is essentieel om in te grijpen voordat ARFID de lichamelijke of relationele ontwikkeling in gevaar brengt.
Gevolgen voor de gezondheid en het dagelijks leven
Een dieet beperken tot slechts een paar voedingsmiddelen kan ernstige gevolgen hebben voor de gezondheid. Tekorten aan vitamines, mineralen, ijzer en eiwitten veroorzaken zwakte, een verminderde immuniteit en kunnen bij jongeren de groei vertragen.
De gevolgen van ARFID zijn echter niet alleen lichamelijk. De aandoening heeft ook grote gevolgen op sociaal en emotioneel gebied: etentjes, uitstapjes of gezellige momenten worden bronnen van stress en verlegenheid. Na verloop van tijd dreigen patiënten zich te isoleren en angst, schuldgevoel of depressie te ontwikkelen.
Veel mensen beschrijven dat ze zich 'anders' of 'moeilijk' voelen, gevangen in een cyclus van afwijzing en angst. Daarom is een empathische en multidisciplinaire aanpak essentieel, waarbij het werk van artsen, psychologen en voedingsdeskundigen wordt gecombineerd om een serene en veilige relatie met voedsel op te bouwen.
Hoe ARFID behandelen
Het goede nieuws is dat ARFID succesvol kan worden behandeld, mits het in een vroeg stadium wordt herkend. De meest effectieve therapieën combineren psychologische ondersteuning en voedingsrevalidatie.
Het behandeltraject kan bestaan uit:
- Cognitieve gedragstherapie (CGT), om angst te verminderen en voedselgerelateerde overtuigingen te veranderen
- Geleidelijke blootstelling aan vermeden voedingsmiddelen onder begeleiding van een specialist
- Persoonlijke voedingsondersteuning om ontbrekende voedingsstoffen aan te vullen
- Betrokkenheid van het gezin, vooral bij kinderen en adolescenten, om een rustige en drukvrije eetomgeving te creëren
Het doel is niet om "alles te eten", maar om weer een evenwichtige relatie met voedsel te krijgen, gebaseerd op veiligheid en nieuwsgierigheid, niet op angst of afkeer.
ARFID: een niet te onderschatten eetstoornis
ARFID is geen simpele 'voedselfixatie', maar een complexe en echte stoornis die aandacht, empathie en een gerichte behandeling vereist. De uitdaging is niet alleen medisch, maar ook cultureel: onderscheid leren maken tussen het normale selectief zijn aan tafel en een eetgedrag dat beperkend en pijnlijk wordt.
Nu het aantal gevallen ook in Italië toeneemt, betekent praten over ARFID preventie en bewustwording. Het begrijpen van deze stoornis is de eerste stap om diegenen te helpen die elke dag geconfronteerd worden met eten, niet als een plezier, maar als een bron van angst. Alleen door informatie en een luisterend oor is het mogelijk om de relatie met eten weer in balans te brengen en te sussen.
Daniele Mainieri
Opmerkingen