Starend naar de frommelige navel van een mooie sinaasappel denk ik: ‘wat is dat eigenlijk?’ Sinaasappels hebben geen moeder waarvan ze los moeten komen, geen navelstreng die moet worden doorgeknipt en afgehecht. Wat doet dat uitpuilende dingetje daar dan? Ik zoek het op in mijn Grote Exotische Vruchtenboek, dat gelukkig vaak antwoord geeft op dergelijke levensvragen. Ook nu weer.
De navel zit aan het bloesem-eind. Het is in feite een kleine tweede vrucht, een sinaasappeltje binnen de sinaasappel. Ooit begonnen als afwijking, maar wel een hele plezierige want alle lastige pitjes bleken samen te scholen in het kleine vruchtje. De grote sinaasappel bleef daardoor pitvrij, iets waar de Spaanse veredelaars al jaren naar op zoek waren. Ze doopten hun nieuwe ras
Washington, maar vergis je niet, ze komen niet uit Amerikaanse hoofdstad maar uit Valencia, de sinaasappelhoofdstad van Spanje. Eigenlijk van heel Europa, want de meeste navels die wij eten komen er vandaan.
Later lukte het ze ook om de pitjes uit de kleine vrucht weg te kruisen, waardoor onze navels niet alleen sappig, zoet en smakelijk, maar nu ook geheel pitloos zijn.
Navelsinaasappels waren vroeger te koop van november tot eind januari. Maar wederom door kruising is een soort ontstaan die in Europa op z’n vroegst in januari rijp is; de
Navel Late of Thomson Navel. Die is iets kleiner en dunner van schil, maar even smakelijk en beschikbaar tot mei. Daar kom je dus lekker en gezond de winter mee door.
Sinaasappels -onze Belgische buren speken van appelsienen- staan bekend om hun spreekwoordelijke hoge vitamine C gehalte. Ze bevatten ook best veel van dit gezonde spul, ca. 60 mg per sinaasappel, wat volgens het Voedingscentrum bijna onze dagelijkse behoefte (65 tot 70 mg) dekt. Er zijn echter vruchten die veel meer vitamine C bevatten. Neem de groene kiwi (100 mg) of zijn goudgele zus, de Zespri (109 mg!).
De sinaasappel gedijt bij hoge temperaturen en komt alleen voor in tropische- en subtropische gebieden; in de zogenaamde Citrusgordel die zich uitstrekt tussen 40 graden Noorderbreedte en 35 graden Zuiderbreedte. Wie in ons koele klimaat toch een sinaasappelboom wil, moet hem ’s winters in ieder geval binnen zetten. Zo onstonden onze
Oranjerieën.Oorspronkelijk komen sinaasappels uit China. De naam is dan ook een verbastering van China-appelen. Hun mooie, zonnig-oranje kleur danken onze Spaanse navels (en ook die van Kreta en uit Zuid Afrika) gek genoeg aan de relatief koude nachten. In de hete tropennacht blijven sinaasappels groen.
Hun mooie glans hebben ze niet van zichzelf. Voor de export wordt de luchtdoorlatende schil vaak voorzien van een waslaagje, om uitdrogen te voorkomen. Wil je de heerlijke, aromatische schil gebruiken in een gerecht, borstel hem dan voor de zekerheid altijd goed af onder lauwwarm water. Of neem een biologische sinaasappel. Die krijgt zo’n wasbehandeling niet en wordt tijdens de groei niet bespoten.
RECEPT
Kalkoenfilet met sinaasappelvoor 4 personen
750 gram kalkoenfilet in reepjes
200 gram prei in ringetjes
teentje knoflook fijngehakt
1 ui gesnipperd
1 theelepel pittige paprikapoeder
halve theelepel gedroogde tijm
2 sinaasappels
2 eetlepels olie
1,5 dl sinaasappelsap
0,5 dl sherry
peper en zout
16 zwarte olijven gehalveerd
2 eetlepels amandelschaafsel
1 bosje verse koriander
Boen sinaasappels goed onder lauw water en rasp wat krulletjes van de schil. Verwijder kapjes en kontjes en leg op een plank. Verwijder schil inclusief wit met scherp mes, snijd tot ín het vruchtvlees. Wip partjes tussen de vliesjes uit, vang sap op. Rooster amandelschaafsel in droge koekenpan.
Kruid kalkoenreepjes met peper en zout. Verhit olie in wok of braadpan. Bak vlees al roerend snel bruin. Schep uit pan en bestrooi met paprikapoeder en tijm. Fruit ui en knoflook in achtergebleven vet. Voeg prei toe, roerbak en voeg sherry toe. Laat even verdampen, voeg dan sinaasappelsap en kalkoen toe. Laat ca. 7 minuten sudderen, voeg sinaasappelpartjes en olijvenhelften toe en laat nog 1 minuut doorwarmen. Bestrooi met gehakte koriander, geraspte sinaasappelschil en amandelschaafsel. Serveer met couscous of basmati rijst.
Lekker met frisse witte wijn, Duitse Riesling bijvoorbeeld
Tip: Neem kippen-drumsticks in plaats van kalkoenfilet en serveer als tapas bij een ijskoude fino (droge sherry)
